In Zoetermeer staat de enige Mormonentempel van West-Europa. Het is een van de vreemdste bouwwerken van ons land. Gevelplaten van grijs marmer wijzen richting hemel, piramidevormige symbolen flankeren als wachters de voordeur, abstract glas-in-lood weert pottenkijkers. De façade en het achterliggende interieur hebben miljoenen gekost. Een zeldzame open dag, vóór de inwijding van de tempel, gaf zicht op kristallen kroonluchters en handgemaakte vloerkleden van de allerhoogste ambachtelijkheid. Alleen met vlekkeloze schoonheid kun je God fatsoenlijk dienen. Wilt u het goddelijk perfecte interieur bekijken, dan wordt dat lastig. Nooit, maar dan ook nooit, mag een niet-ingewijde de tempel betreden.

Als de Brit David Thorpe een van hen was geweest, hadden de Mormonen hem op handen gedragen. Maar dat is hij niet. Hij is een kunstenaar, wiens ambachtelijk uitziende werk dezelfde onberispelijkheid heeft als de Mormonentempel in Zoetermeer. Zijn tentoonstelling in het Kurhaus in Kleef bestaat uit kamerschermen, bloemperkjes met glas-in-lood, stekelige sculpturen en gemarmerde glas op sokkels vol mozaïeksteentjes. Om dit alles heen, hangen Thorpes bekende wandreliëfs. Hierin creëert hij met geschept papier en flintertjes hout een spitse, ontoegankelijke architectuur die zich bevindt in een ongerepte wildernis.

Thorpes werk lijkt gemakkelijk te benoemen – bloemperkje, kamerscherm – maar er zit een subtiele dreiging in zijn werk die zich heeft vermomd als decoratie. ‘O nee!,’ fluistert een vrouw die de tentoonstelling binnenstapt, ‘hier hou ik helemáál niet van!’. Haar afgrijzen wordt ingegeven door smaak, denkt ze waarschijnlijk. Maar het is meer dan dat. Een kamerscherm is niet alleen smaakvol. Het is ook een hek, dat bepaalt wat niet gezien mag worden, en waar mensen moeten blijven. De bijna raamloze façades in Thorpes reliëfs doen hetzelfde. ‘Buiten blijven!’ roepen ze. En: ‘We hebben het goed, kijk maar hoe mooi het hier is!’ Schoonheid is niet altijd luxe, het kan ook een verdedigingsmiddel zijn.

Thorpe is nooit in Zoetermeer geweest. Zijn esthetiek – ambachtelijk, ouderwets, hoekig en hekkig – is ook niet per se Mormoons. Vergelijkingen met Lord of the Rings of Assyrische wachterfiguren zijn minstens zo legitiem. Thorpes esthetiek is er een van dreiging, van wij tegen zij, van een utopie onder druk. Hij is gefascineerd door groeperingen die teleurgesteld zijn in de beschaving of deze als vijandig bestempelen, en zich daarom afzonderen. Thorpe lijkt hen te begrijpen. Hij helpt hun Eden te verbeelden, in rotswanden en bloemen. Hun cultuur laadt hij op met pentagrammen en gotische bogen – spirituele symbolen waar bijna elke sekte zich op beroept. Zo schept hij een beeldtaal van vijandigheid. En die blijkt er akelig herkenbaar uit te zien.

Het Kurhaus is een prachtig oud pand, gelegen tegen een beboste helling. De natuur dringt via de grote ramen bijna het museum binnen. Als de zon goed staat, baad je er in het zonlicht. Daarom zoekt het museum exposanten die hun inspiratie uit de natuur halen - Guiseppe Penone, Silke Schatz. Kunst en plek vormen een poëtisch samenspel. Ook Thorpe past er prima, maar dan anders. In het wereldbeeld dat hij schetst, fungeert de natuur als verdedigingslinie en als beladen symbool voor puurheid. De utopieën die hij verbeeldt, gebruiken de ongereptheid van de natuur als deel van hun wereldbeeld, hun scheppingsverhaal, hun gelijk. Zo maakt Thorpe het zwijgende bos van Kleef partijdig, onderdeel van een getroebleerde wereld. Alleen al dat hij dat voor elkaar krijgt, geeft aan hoe goed zijn werk in elkaar steekt.

Tentoonstelling: David Thorpe, t/m 12 mei in Museum Kurhaus Kleef, Tiergartenstrasse 41, Kleef (D). Di-zo 11-17u. Inl.: +49(0)2821-75010 / www.museumkurhaus.de (foto: David Thorpe, The Colonist, 2004. Coll. Goetz)