Zou hout, het meest ouderwetse bouwmateriaal dat er is, kunnen helpen bij de enorme bouwopgaven van de toekomst? Sommige architecten denken van wel. In 2014 woont 75% van de wereldbevolking in steden, aldus architect Michael Green uit bosland Canada. Staal en beton zijn volgens hem passé en met hout kun je milieuvriendelijk bouwen, zelfs hoogbouw, door het materiaal innovatief te uppimpen om vuur en paalrot te weerstaan. Zo ver zijn we in Nederland nog niet (in de praktijk in Canada ook nog niet) maar architectenbureau Search gaat beginnen aan een houten hotel in Amsterdam, toch dertig meter hoog.

Dat hout vergeleken met beton de beste papieren heeft, blijkt in HOUT: een tentoonstelling over de geschiedenis en toekomst van dit bouwmateriaal. Met tal van voorbeelden propageert het de veelzijdigheid ervan, goed voor de luchtklimaat en altijd leverbaar door snelgroeiende productiebossen met kilometers bomen in het gelid, op foto's unheimlich als de robotlegers in de film I Robot...

Toch is dit een positief gestemde tentoonstelling van Het Nieuwe Instituut dat als fusieorganisatie van een vormgevings- en architectuurinstelling die beide poten wil verenigen in een serie materiaaltentoonstellingen. Het geplande porseleinvervolg klinkt alvast luxueuzer, lijm juist glijerig seventies, waarbij hout solide afsteekt als elementaire basis. Hout is van oudsher overal. De expositie begint dan ook gedegen ambachtelijk met handgesneden ornamenten, pollepels, krukjes. Op een Middeleeuws tapijt is verbeeld hoe het kappen een lokale productie teweeg bracht. Maar zoals de aartsconservatieve Milton Friedman in een filmpje uit 1980 uitlegt, is zelfs een doodsimpel potlood inmiddels ondenkbaar zonder wereldhandel - rubber van het ene continent, hout van een ander, ijzer weer uit een andere windrichting. Kapitalisme is maar het beste, is de moraal van zijn verhaal, waar het geëxposeerde filmpje van Michael Green met zijn duurzaamheidsbetoog een mooie relativering op is. En ontbossing? Gewoon bijplanten.

Zo zit HOUT vol lijntjes, zoals een barokke pronkkast met maar liefst elf soorten hout in prachtig intarsia naast een Ikea-kastje: zesentwintig houtsoorten, tot pulp vermalen met een laagje nepfineer erop. Er is geen weg meer terug van Friedmans kapitalisme en de expositie benadert dat positief - misschien iets té. Al is het zeker interessant om te zien hoe slim houtkapitalisme zich ontwikkelt, met duurzame onderwaterbossen en technologieën om hout te modificeren voor menselijke implantaten, als beenmergvervanger.

Maar zal het voor veelbezoekers toch gewoon romantiek zijn die de tentoonstelling bindt, tussen alle tandenstokers en Ikea-fineer door. We houden van bomen. Ze ruiken lekker. Ze zijn mooi. Warm. Allemaal hebben ze een andere nerf. Die schoonheidsbeleving is sinds de moderne tijd - de angst voor wolven voorbij - hoe we bossen waarderen. Dürerprenten, nephouten smartphones, bossige smartphonegames, Thoreau, extreem-rechtse natuurminnaars, open-haard-dvds, ja zelfs de bekende foto van Poetin met zijn blote bast vissend in het bos - zo groot zijn de verschillen nu ook weer niet. Na alle duurzaamheidsoptimisme is dat besef dan toch wat ontluisterend...



Tentoonstelling: HOUT 'De cyclische natuur van materialen, plekken en ideeën' t/m 10 augustus 2014 in Het Nieuwe Instituut, Museumpark 25, Rotterdam. Di-za 10-17u, zo 11-17u. www.hetnieuweinstituut.nl (foto: Sequoia National Park, Californië ca. 1910)